MARTXOAK 29. LAN ERREFORMAREN AURKAKO GREBA OROKORRA

Erreformaren gakoak

• Kaleratze bidegabeak. Lan egindako urte bakoitzeko 45 eguneko kalte-ordaina eman beharrean, 33 egun ordainduko dituzte. Gehienez 42 hilabeteko soldata ordaindu beharrean, 24koa.

• Kaleratze objektiboak. Enpresek nahikoa izango dute galerak dituztela, espero dituztela edo hiru hiruhilekotan jarraian salmentak jaitsi direla justifikatzea kaleratze merkeena, objektiboa, baliatzeko. Langileei hogei eguneko kalte-ordaina emango diete, gehienez hamabi hilabete.

• Negoziazio kolektiboa. Enpresetako lan itunek dute lehentasuna, sektoreko edo probintzietako itunek baino lan baldintza kaskarragoak onartu ahal izango dituzte. Lan itunaren indarraldia amaitzen bada eta enpresak eta langileek akordiorik lortzen ez badute, amaitutako hitzarmenak gehienez bi urtean jarraituko du.

• Erregulazio espedienteak. Enpresaburuek ez dute beharko Eusko Jaurlaritzaren eta Nafarroako Gobernuaren baimenik behin-behineko erregulazio espedienteak indarrean jartzeko. Dosierra onartzen ez badute, auzitara jo beharko dute langileek.

• Sektore publikoa. Administrazioen mendeko erakundeek arrazoi ekonomikoengatik, teknikoengatik, produktiboengatik edo antolaketari dagozkionengatik aurkeztu ahal izango dituzte erregulazio espedienteak.

• Absentismoa. Lehen, enpresako absentismo globala %2,5 baino handiagoa izan behar zuen langileren bat huts egiteengatik kaleratzeko. Muga kolektibo hori desagertu egin da erreformarekin.

• Gizarte lanak. Langabezia saria kobratzen ari diren langabeek interes orokorrerako lanak egin beharko dituzte.Horretarako akordioak egingo dira administrazioarekin.

• Behin-behineko kontratuak. Ezingo dira 24 hilabetean baino gehiagoan kateatu.

ESTEKAK

 BERRIA egunkariko informazio gunea

MAI GOROSTIAGA:  CLOWN ETA ANTZEZLEA

SARRERA:

“Publikoari aurre egiteko, pailazoak urteak eta urteak lanean aritzen dira. Hala ere, kutxa berritik ateratako pailazoen sudur gorriak  bere botere osoa dauka” Enrique Enríquez.

Maizpideko bi ikaslek asteartero, afaldu bezain pronto,  barnetegitik alde egiten dute Clown ikastaro batera joaten direla esanez. Baina zer demontre da CLOWNA?

Kasualitatez, euren irakaslea hemengo ikasle ohia da: Mai Gorostiaga.

Clownari buruzko zalantzak berari galdetu dizkiogu. Bere erantzunak eta irizpideak  ondoren eskaintzen dizkizuegu:

1.- Zenbat urte daramazu clown egiten? Nola hasi zinen?

Txikia nintzenean nire aitarekin urtero ateratzen nintzen karrozatan Tolosako Inauterietan. Jaio nintzenean aitak txotxongilo emanaldi bat egin zuen auzoan niri ongietorria emateko. Amak ipuinen eta istorioen bidez fantasiaren mundua erakutsi zidan eta errealitatearen beste aldeak ere bai.

Beti ari nintzen mozorrotzen, imitatzen, antzezten… Gurasoek zera esaten zidaten:

-Zuk zer uste duzu, Inauteria urte osoan dela edo zer?

-Ba, bai!!! –Erantzuten nuen nik.

Orain antzerkia  nire pasioa, nire lanbidea eta nire bizimodua da;beraz ,argi eta garbi daukat inauteria urte osoan dela.

Antzerkia ikasten hasi nintzenean Clown egiten genuen konplementu gisa. Hor hasi nintzen sudur gorrien abenturak ezagutzen.

2.- Zure iritziz clown izatea… zer da?

Bizirik egotea.

3.- Edonor izan daiteke clown?

Guztiok gara Clown. Asko ez dira konturatzen, baina gure clowna barruan daukagu. Zera gertatzen da: Altxor hori bizitzan pixkanaka pixkanaka ezkutatzen dugu da altxor hori gizarte kontaminatu batean onartuak sentitzeko.

4.- Zer aukera dago Euskal Herrian clown arloan sartzeko?

Orain aukera gehiago dago. Zorionez Ohiulari Klown eta beste aitzindari batzuek egindako lana bere fruituak ematen ari da. Gaur egun, kultur agenda bat begiratzen badugu ez da arraroa Clown ikuskizun batekin aurkitzea. 

Guk, adibidez, PAILAZTANA Clown Taldea sortu dugu eta astero elkartzen gara pailazoen munduan sakontzeko.

5.- Clown izatea zaletasuna bakarrik al da edo badago hortik bizitzerik?

Nik “hortik bizitzerik” esan beharrean “horretarako bizitzea” edota “horregatik bizirik egotea” esango nuke. Zer edo zer grinaz egiten baduzu ez duzu  zure bizitza hori gabe ulertzen.

6.- Zein alde dago, ezagutzen ditugu pailazoen eta clownen artean?

Nahiz eta askotan lanagatik fisikoki ez garen hainbeste elkartzen, nire ustez, gure bihotzak beti konektatuta daude nola edo hala. Eta gure sudur gorriak  konexioaren antenak dira, noski.

7.- Clownek, zergatik daramate sudur gorria? Zer esan nahi du horrek?

Sudur gorria maskara txikiena da. Ez da derrigorrez gorria izan behar baina Clownak beti erabiltzen du maskara bat. Nire ustez interruptore batek bezala funtzionatzen du gure betiko ohituretatik ateratzeko eta emozioen munduetan sartzeko. Sudur gorria jarritakoan… Klik! jada ez dago ezer ezinezkoa.

8.- Jesus Jararen arabera, clown izatea, emozioen nabigatzailea izatea da, zer esan nahi du horrek? Zu bat zatoz baieztapenarekin?

Erabat ados. Gure emozioekin bidaiatzen ikasten badugu gure bizitza etengabeko oporraldi bihurtzen da. Baina oporrak bizitzarekin konektatzeko eta ez deskonektatzeko, normalean esaten dugun bezala.

9.- Maizpiden, antzerki irakaslea izan zinenean, zer geratu zaizu gogoan? Nolako eskarmentua izan zenuen?

Nik esan dezaket euskara ikasi dudala antzerkiari esker. Beraz Maizpiden ikastaro bat ematea oso berezia izan da niretzat, lehen pertsonan ikusi dudalako zein handia den antzerkiaren magia edozein gauza ikasteko, eta batez ere hizkuntza bat ikasteko.

Maizpiden  antzezten ere aritu naiz, eta San Benito Ikastolako antzerki ikasleekin kurtso bukaerako lana eskaintzen ere bai. Bisita guztiak bereziak izan dira eta nire gogoan sensazio polit batekin gordetzen ditut.

10.- Zer gustatuko litzaizuke egitea etorkizunean?

Zer da etorkizuna? Clownak ORAIN bizi gara!!! Eta orain nire indar guztiak INTUJAI TEATRO proiektuan daude sartuta. BEATRIZ LARRAÑAGAK eta biok proiektu hau sortu genuen antzerkia ereiteko, polinizatzeko eta loratzeko. 

11.- Besterik esan nahi duzu?

Eskerrik asko zeure galderak erantzuten uzteagatik. Ohore bat izan da.

Besarkada bat eta CLOWN EGIN!!!

DEKALOGOA Sufritu, ez. Gozatu, bai. Jolasten dut; Beraz, bizirik nago. Egiten dudan guztia 100% ematen dut, grinaz egiten baitut. Sentitzea eta adieraztea dira nire arauak. Bat-batakotasuna maite dut, entzutea eta onartzea berekin dakar eta, gainera, pertsona sortzileagoa egiten nau. Emozioak eta zailtasunak gustatzen zaizkit, haiek gabe ez naiz-eta. Zerbait ondo ateratzen ez zaidanean, lortzeko zorian egon naizela pentsatzen dut. Neure baitako hoberena naiz, ez perfekzioa lortzeagatik, baizik eta neure buruari dena egiteko baimena ematen diodalako. Nahiz eta pertsona akatsduna izan, jendeak maite nau. Nigan dena da edertasuna, xarma eta egia.

EUSKARA FRANKOREN GARAIAN

Frankismoak, 1936ko uztailaren 18tik 1978ko abenduaren 6raino iraun zuen.  Haren helburuak hauek ziren: Espainia osoa elkarturik egotea, katolizismoa indartzea eta komunismoaren ezabatzea. Ez zuen demokrazia aintzat hartzen; beraz, diktadura zen. Diktadura guztietan bezala, pertsonen eskubideak eta askatasunak desagertu egin ziren; dena debekatuta zegoen: manifestazio-eskubidea, adierazpen-askatasuna, biltzeko eskubidea... Erregimenaren ekitaldiak izan ezik, beste guztiak galaraziak ziren.

Euskal Herrian, egoera larriagoa zen; eskubideak eta askatasunak erabiltzea ez ezik, euskaldunen hizkuntza  hitz egitea ere gaitzetsita zegoen. Gizartearen leku publiko guztietan, bai eskoletan, bai elizetan…euskaldunek ezin izaten zuten euskaraz hitz egin  eta egoera haren erruz euskaldunen altxorra desagertzeko zorian egon zen.

Frankori euskara ez zitzaion gustatzen, baina bai Donostiara etortzea oporrak pasatzera Aieteko Jauregian. Donostiarrek bazekiten Franko noiz etorriko zen, bi gauzarengatik: heldu baino lehen susmagarriak kartzelatzen zituztelako eta Gipuzkoako Plazako ahateak hartzen zituztelako Aieteko lorategietara eramateko.

Euskarari dagokionez, eskoletan irakasgai guztiak gaztelaniaz ziren. Euskara debekatuta zegoen, bai gelan, bai jolastokian; horregatik, irakasleek euskaraz hitz egiteagatik zigorrak ipintzen zizkieten ikasleei. Esaterako, erregela batekin behatzetan eta bizkarrean jotzen zituzten; halaber, gela batean giltzaperatuta uzten zituzten. Beste zigor bat alanbrezko eraztuna zera: irakasleak  ikasle bati hitz bat euskaraz entzuten zionean, eraztuna ematen zion. Ostiralean eraztuna zeukan ikasleak txanpon bat eraman behar zuen eskolara. Hori saihesteko ikasleek elkarri euskaraz hitz eginarazten zioten, eraztuna batek besteari pasatzeko. Gainera, eskolan ez ezik, etxean ere beste zigor bat jasotzen zuten: bazkaldu gabe geratu  gaua arte, zaplaztekoren bat…

Herri txikietan, oso arrunta zen semea Seminariora bidaltzea. Hona ere, euskara debekatuta zegoen. Lazkaotar bat 1946an Seminariora joan omen zen. Lehen egunean, apaizek etxera gutun bat bidaltzeko eskatu omen zioten; bukatu ondoren gutuna zabalik utzi behar zuten apaizek gainbegiratzeko; apaiza konturatu zenean berea euskaraz idatzita zegoela errieta egin zion, eta gaztelaniaz idatzi behar izan zuen. Gainera, mutil euskaldunek azalpenak erdaraz izategatik zailtasun asko aurkitzen zituzten ikasteko. Orduan, gaiak ez ulertzeagatik askotan lehen kurtsoa errepikatzen zuten. Nola ez! Ez zekiten gaztelania-hitzik eta horregatik urte bat gaztelania ikasteko behar zuten, eta hizkuntza menperatu eta gero beste gai batzuekin jarraitzen zuten.

Halaber, baserrietan familiek, oro har, euskaraz eta gaztelaniaz hitz egiten jarraitzen zuten, baina inoiz ez zen hitz egiten gai batzuei buruz, Adibidez, diktaduraren inguruan, eskubideei buruz… Gai hauek, helduen ustez politikakoak ziren eta beldurragatik ez hitz egin nahiago zuten.

Diktaduraren bukaeran, jendearen mobilizazioak gero eta  indar handiagoa zeukan. Adibidez, manifestazioak legez kanpo egon arren, egin egiten ziren. Euskararekin gauza bera gertatu zen: euskaldunek euskara mintzatu eta irakatsi nahi zuten, eta erdaldunek euskara ikasi. Haien eskubidea zen eta bazen garaia eskubide hori erabiltzeko. Horrela, gurasoei esker sortu ziren lehen ikastolak; gurasoek seme-alabek euskara jakitea eta euskaraz ikastea nahi zuten. Esate baterako, Lazkaon, ikastola legezkoa izan zedin apaizei laguntza eskatu zieten. Elizak apaizei baimena eman zien eta “escuela parroquial” izenarekin hasi zen gaur egun San Benito ikastola dena. Beste aldetik, Goierriko gazteria konturatu zen euskara irakastea beharrezkoa zela eta Arabako eta Nafarroako herri batzuetara ( Legutiora, Lakuntzara…) maisu joaten ziren. Debekatuta zegoenez, euskara-liburuaren azala ez zen liburuarena, beste liburu batena baizik, poliziarekin topo egiten bazuten ez izateko zigortua. Beste herri batzuetan, maisuak klaseak eman baino lehen, poliziari bere NAN eman behar zion eta bukatutakoan itzultzen zioten.

Nahiz eta euskara mantentzeko oztopoak izan, euskaldunek ez galtzea lortu zuten. Edozein une euskal kultura bizitzeko ona zen eta horrela, euskarari indarra ematen zioten. Adibidez, bi lazkaotar Madril ikustera joan ziren, besteak beste, el Valle de los Caídos izeneko tokira. Han, elizan bi azpeitiar organo bat konpontzen ikusi zuten, hizketan ari zirela guztiak euskaldunak zirela konturatu ziren. Horrela, lazkaotar bat organoarekin euskal abestiak jotzen hasi zen (Sabino Aranaren abestiren bat eta guzti). Hori egitea arriskutsua izan arren, haiek bere aberria goraipatu zuten.

Era berean, hemengo jendea Frantziara joatea nahiko arrunta zen. Muga pasatzeko 24 orduko baimena eskatu behar zuten. Hemen debekatuta zeuden ekitaldiak han onartuta zeuden. Adibidez, Donibane Garazin dantzari taldeak ateratzen ziren ikurrina eta guzti; Pantxoak eta Peiok jaialdietan hemen debekatuta zeuden abestiak kantatzen zituzten; ikurrinak eta egutegiak erosten zituzten baina itzultzean mugan galtzerdien eta galtzontziloen artean ezkutatzen zituzten; iheslariak bisitatzera ere joaten ziren.

Gizarte hori gaztelaniarekin hain zorrotza zen, non gaztelania ez jakiteagatik batzuk gutxiago sentitzen baitziren. Horregatik, hemengo baserritarrak Palentziara eta Arabara gaztelania ikastera joaten ziren. Helduek bere gaztelania erakutsi nahi zuten eta gaztelania hitz egiten saiatzen ziren laguntzarik gabe. Egoera bat, esaterako, Bizkaiko Renfen gertatu zen: aita bat bere semearekin, gaztelania zekienarekin, betebeharrak egitera joan zen. Semeak aitari esan zion euskaraz nahi zuena esateko, berak gaztelera itzuliko zuela, baina aitak berak bakarrik azalpenak eman nahi zituen, gaztelania zekiela erakusteko.

Aurreko informazioa gure mintzalagunen bizipenak izan dira. Eskerrak eman nahi dizkiegu parte hartzeagatik eta garai hartara gu eramateagatik.

SAN BENITO IKASTOLA

Lazkaoko Ikastola 1963an sortu zen. Goierri osoan erdal eskolak besterik ez zeuden garai hartan, Jaxinto Setien eta Aitor Muruamendiarazen ekimenez, gurasoak, andereñoak eta laguntzaileak bildu eta abian ipini zuten ikastola. Hamabost ikasle zituen eskola hura San Migel Ikastola izenarekin hasi zen Bordatxuri etxean..

 

            Lehen ikastola hura bi andereñorekin jarri zen abian. Mari Ixabel Aldasoro eta Mari Karmen Eizagirre hain zuzen ere. Zailtasunak ez ziren falta Goierriko lehen ikastola hartan. Espazio falta nabarmena zen eta, horri aurre egiteko, fraideek, lekaimeek eta hainbat herritarrek utzitako lokalak erabili ziren. Irakasleen aldetik, euskaldun tituludunak aurkitzea oso zaila zen.. Hori zela eta, bederatzi hilabeteko praktikak egin behar izateaz gain, ikastaroak antolatzen ziren irakasleentzat. Bestetik, orduko egoera politikoan ikastola ez zen guztien gustukoa. Baina arazoak arazo, aurrera  jo zuen.

            Gaur egun,  ikastola Eusko Jaurlaritzarekin hitzartutako ikastetxe bat da eta 850 ikasle ditu, baina Ikastolaren helburua 15 ikaslerekin hasi zen garai hartan zuen bera da: haurrak euskaraz heztea.

 RAQUEL  GARCIA MENDOZA

(Urretxu, 1978)

Raquel Garcia Mendoza Urretxun, 1978an jaio zen. Urte asko daramatza masajista eta osteopatiarekin lotutako gaiei buruz ikasten, eta leku askotan lan egin du. Esate baterako, Zumaian eta Donostian. Beste pertsona batzuentzat lan egiten nekatuta, bere negozioa irekitzea erabaki zuen. Asko pentsatu eta gero eta beste leku batzuetan begiratu ondoren, bere negozioa Lazkaon ireki zuen orain dela lau urte eta erdi. Bertan kirol-masaje terapeutiko eta osteopatia zentroa dauka. Han masaje mota pila bat ematen diote jendeari, adibidez, kirol-masajea (zaintiratuak, tendinitiak), masaje terapeutikoa (lunbalgiak,ziatikak) eskuzko masaje linfatikoa, erlaxazio masajea, osteopatia, funtzio bendajeak eta abar. Berari ondoko elkarrizketa egin genion:

Zer ikasi duzu eta non ikasi duzu?

Kirol masajea, terapeutikoa eta osteopatiako teknikak ikasi ditut. Osteopatian hiru mailak eginda dauzkat: garezurrekoa, egiturakoa eta erraietakoa. Horretaz aparte, hurrengo ikastaroak egin ditut:  lotura neuromuskularra, tarteka osteopatiari buruzko arlo zehatzak lantzeko eta berritzeko teknikak, besteak beste.

Ikastaro hauek egiteko Donostian, batez ere, izan nintzen bost urtez, gero Nafarroan; eta Bilbon ere zer edo zer egin nuen.

Zergatik erabaki zenuen gai horiek ikastea? Kasualitatez edo bokazioarengatik?

                Hasieran kasualitatez izan zen. Izan ere, soinketa fisikoa egin nahi nuen, IBEFA edo kirolarekin lotutako gauzaren bat eta oso ikasle ona ez nintzenez, denborarik ez galtzeko, masaje terapeutikoa ikasten hasi nintzen. Hainbeste gustatu zitzaidan mundu hau ezen handik aurrera bost urte segidan ikasi nuen. Oraintxe bertan nire bokazioa handia da.

Non egin duzu lan azken urteotan?

                Urretxun, Zumaian, Beasainen egon naiz eta Donostian hiru leku desberdinetan.

Eta kanpoan?

                Atzerrian ez dut lan egin baina Londresera ikustera joan nintzen eta han zerbait egiteko gogoarekin geratu nintzen. Han osteopatia fakultate bat ikusi nuen eta liluratuta geratu nintzen, Espainian oraindik ez baitago horri buruzko unibertsitaterik. Europan, Londresen eta Frantzian homologatuta dago eta unibertsitate karrera moduan ikasten da.

Zein alde dago masajista eta osteopataren artean?

                Osteopatiak gauza gehiago hartzen ditu bere baitan. Azken finean, masaje bat ematen da ehunak eta giharrak erlaxatzeko eta ikusteko gorputza nola dagoen. Bestalde, osteopatiaren helburua gorputzaren oreka berpiztea da; horrek, azkenean, gauza asko biltzen ditu.

Bi espezialitate horiek bateragarriak dira?

Bai, beti osagarriak dira eta komenigarria da biak batera ematea. Izan ere, kasu batzuetan masaje bat ematea bakarrik, agian, urri samarra gera daiteke.

Zeintzuk dira jasotako lesiorik arruntenak eta zeintzuk bezerorik arruntenak?

                Bezeroei dagokienez, denetik daukat 0 urtetik aurrera. Oraintxe, zaharrenak 92 urte eta gazteenak 4 hilabete.

                Lesioei dagokienez, arruntenak lunbagok, ziatikak, posturagatik sortutako lesioak, zerbikalak dira, eta kirolari buruz, hauek denetik egiten dute, bihurrituak, tendiditiak, zuntz-etendura…

Eta lesiorik arraroenak?

Arrarorik ez daukat, bereziak baizik. Ba, begira, mutiko bat daukat oina okertuta daukana, besteak baino txikiagoa da bere artikulazioa ez delako luzatzen. Lesio honek “Ekinobaro” du izena. Berarekin osteopatia bakarrik egiten dut gorputza lasaitzeko , mutikoak espezialista batengana joan behar baitu lesioa tratatzeko.

Zenbat denbora irauten du normalean masaje batek?

Ba, normalean ordubete, hogei minututan ez baitit denbora ematen edozein gauza egiteko, adibidez, gorputza begiratzeko eta baloratzeko. Dena den, lesioa zein den, denbora alda daiteke, adibidez, bihurritu txikia bada,  denbora gutxiago behar dut.

Zenbat  masaje ematen duzu egunean?

                Egunean lauzpabost masaje ematen ditut eta nire muga egunean sei dira.

Zer arazo dakarkizu masaje emateak, esaterako, zure bizkarrean?

                Ba, denon bizkarra bezala, batzuetan gaizki daukat, esaterako, nahikoa postura txarrak hartzen ditudalako eta azkenean nekatzen naizelako.

Eta eskuetan?

                Ba eskuetan, normalean ez daukat minik, jada, masajeak egiteko ohitura daukat. Baina hasi nintzenean min handiagoa neukan.

Eta zer egiten duzu horri aurre egiteko?

                Ba, gehienbat luzamenduak, Pilates eta egunean bost minutu hartzen dut erlaxatzeko, baina gaizki nagoenean beste profesional batzuengana joaten naiz, bai osteopatarengana, bai fisioterapeutarengana, bai masajistarengana.

Zer da zure lanpostuan gehien gustatzen zaizuna eta zer gutxien?

                Ba, gehien gustatzen zaidana da jendearekin harremanetan nagoela eta gutxiena, gauza bera. Izan ere, kasu batzuetan jendearekin lan egitea gogorra da.

AHOLKUAK

Raquelek hurrengo aholkuak emango dizkigu gorputza zaintzeko eta lesioak saihesteko:
         

JANARIARI DAGOKIONEZ	Haragi gutxi jatea, zerealak, barazkiak eta fruta kopurua igotzea eta ura ere bai, noski.
KIROLARI DAGOKIONEZ	Sedentarismoa da gorputzerako eta bururako okerrena, ezer egin gabe atrofiatu egiten gara. Beraz, guztiz aholkagarria da kirola egitea. Egunero ordubete ibiltzea ere komenigarria da.
ESTRESARI DAGOKIONEZ	Yoga, Pilates eta horrelako ariketak oso ondo daude. Horretaz aparte, gorputza eta burua nola dagoen ikusteko egunean bost minutu hartzea komenigarria da.

Azkenik, nik hurrengo pausoak aholkatzen ditut lesioren bat dagoenean, behetik gora oinarritik hasita:

Lehenengo mediku batengana joan behar da; diagnostikoa zein den, espezialista batengana joan behar da eta gero beharrezkoa bada fisioterapeuta batengana; ondoren, masajistak eta osteopatak gaude.

EUSKARAZ BIZI EGUNA 2012
Martxoaren 17an, Donostian.





Euskaraz Bizi Egitaraua