2011/11/14

AHOZKO ERDERAKADAK

Morfosintaxia

Ezkerrean agertzen dena, txarto dagoen forma da. Aldamenekoa, ordea, forma zuzena.
Egunerokotasun faltsua
  • Hasten naiz irakurtzen? / Hasiko naiz irakurtzen?
  • Azpimarratzen dut, andereño? / Azpimarratuko dut, andereño?
  • Hau non uzten dut? / Hau non utziko dut?
  • Zer ipintzen dut hemen? / Zer ipiniko dut hemen?
  • Sartzen naiz? / Sartuko naiz?; Sar naiteke?
  • Ekartzen dizut bihar / Bihar ekarriko dizut
  • Agur, joaten naiz etxera / Agur, banoa etxera
  • Zuk zer esaten duzu honetaz? / Zuk zer di(n)ozu honetaz?
  • Egunero noa eskolara / Egunero joaten naiz eskolara
  • Beti egin behar dut / Beti egin behar izaten dut
Galdegaia
  • Da nirea / Nirea da.
  • Nago egiten lanak / Lanak egiten nabil (ari naiz)
  • Daukazu hemen / Hemen daukazu; Badaukazu hemen.
  • Nahi duzu etorri nirekin? / Nirekin etorri nahi duzu?
  • Nahi dut joan / Joan nahi dut
  • Ez dut nahi joan / Ez dut joan nahi.
  • Da benetazkoa / Benetakoa da
  • Ahal dut erabili boligrafoa? / Boligrafoa erabil dezaket?
  • Esan du ze nahi ditu egin ariketak / Ariketak egin nahi dituela esan du
Morfologia-sintaxia
  • Irtetzen da hortik / Hortik irteten da
  • Sorginez mozorrotuta dago / Sorgin mozorrotuta dago, sorgin jantzita
  • Egun batetan… / Egun baten; Egun batean
  • Beste leku batetakoa / Beste leku batekoa
  • Joan behar naiz etxera /Etxera joan behar dut
  • Jostailu bat erosiko naiz / ostailu bat erosiko dut
  • Kenduko naiz hau (jertsea) / Jertsea erantziko dut
  • Jendeari molestatzen ari da / Jendea molestatzen ari da
  • Ikusi dizut kalean / Kalean ikusi zaitut
  • Jo dit makil batekin / Makila batez jo nau
  • Beitu zelan dago! / Be(g)itu zelan dagoen!
  • Zer egiten ari zara? Ezer / Zer egiten ari zara? Ezer(ere) ez
  • Ez dakit ezebez / Ez dakit ezer; ezer ez dakit
  • Etorriko direnean / Etortzen direnean
  • Etorriko badira/ Etortzen badira
  • Kale berdinean bizi dira biak / Kale berean; berberean; kale bate(a)n
  • Beti esaten duzu berdina / Beti esaten duzu gauza bera
  • Utzi egin hau / Utzi (utz iezadazu) hau egiten
  • Berandu? Ba,esatea! / Berandu? Ba, esan dezala!; esan da(g)iala!
  • Ez da ez gurentzat ez zurentzat / Ez da ez guretzat ez zuretzat
Konpletiboak
  • Esan du ze da gezurra / Gezurra dela esan du
  • Uste dut ze nire ama ez da etorri / Gure ama ez dela etorri uste dut
Ba-Baina
  • Nik ez badakit ezer! / Nik ezer ez dakit baina!
  • Si ez zenuen ezer esan! / Ezer ez zenuen esan baina!
Erlatiboak
  • Autobus bat, eramaten zuela 50 pertsona jausi egin da / 50 pertsona zeramatzan autobus bat jausi egin da
  • Da mutil bat ze ditu betaurrekoak / Betaurrekoak dituen mutil bat da
  • Daukat boligrafo bat ze bi kolore ditu / Bi kolore (kolore bi) dituen boligrafoa daukat
  • Andereño bat daukagu Markinakoa dela / Markinako andereño bat daukagu.
  • (…) eta ezagutu dut maisu bat berria dela / (…) eta maisu berri bat ezagutu dut; (…) eta maisu bat ezagutu dut, berria dena
Esamoldeak
  • Nola deitzen da umea? / Nola (zelan) dauka izena umeak?
  • Eman naiz kolpe bat / Kolpea hartu dut
  • Zelako morroa! / Hori larru gogorra!; Horrek dauka aurpegia!
  • Bero asko dago / Bero handia dago
  • Ez dakizula hau egiten! / Ezetz jakin hau egiten!
  • Hau dela nirea? ! A que hau da nirea?!/ Hau nirea da, ezta?
  • Bi bider egin dut / Birritan egin dut; Bi aldiz egin dut
  • Bildurra daukat / Beldur naiz
  • Futbolera jolasten ari gara / Futbolean jolasten ari gara.
  • Etorri da begiekin itxita / Begiak itxita etorri da.
  • Eskuekin poltsikoan agertu da / Eskuak poltsikoan agertu da
  • Hiru-bi irabazi diegu / Hiru eta bi irabazi diegu
  • Ikasleen erdia etorri da / Ikasleen erdiak etorri dira
  • Kontuz! andereño datorrela / Kontuz! andereño dator(r) eta
  • Beste egunean joan ginen / Lehengo egunean joan ginen
ERE partikula
Inoiz ere ez aurrean:
  • Ere bai Mikel etorriko da
  • Ona dela eta ere txintxo portatzen dela esan du
  • Eta ere bai, gero joan zen eta…
  • Josuk ekarri du. Ere bai Jonek
  • Baita ere, mendira joan ginen eta…
  • Ama joan da eta ere bai ni
Ezta aditzaren ostean ere: (Aitak erosi du ere bai)
  • Zuk egin baduzu, nik egingo dut ere bai / … neuk ere egingo dut
  • Lotsa askorik ez dute ere ez / Lotsa handirik ere ez dute
  • Esku artean hartu ez ezik, puskatu du ere! / puskatu ere puskatu (egin) du
  • Telefonoz deitu diot eta joango naiz ere / joan ere joango naiz; egingo naiz
  • Mikel hemen dago ere / Mikel ere hemen dago
  • Badakit ere nor etorri den / (Badakit) nor etorri den ere (badakit)
  • Ikusi dugu ere nola jokatu duen / (Ikusi dugu) nola jokatu duen ere (…)
  • Bihar joango gara ere (bai) / bihar ere joango gara
Pertsona izenordainak forma indartua hartu ohi du:
  • Nik ere esan diot / Neuk ere esan diot
  • Zuek ere bai! / Zeuek; Zeuok ere bai!
ERE-ren ostean adizki trinkoak BA- aurrizkia behar du:
  • Nik ere daukat erloju berria / Neuk ere badaukat
  • Josune etorriz gero, Andoni ere dator / Andoni ere badator
Aditz sintagman elipsia egiten denean:
  • Marta badoa eta ni ere / eta neu ere bai
  • Nik ere bai ikusi dut hori / Neuk ere ikusi dut hori
  • Hark egin du eta osabak baita / baita osabak ere; eta osabak ere bai
  • Baita ere Koldok. Eta Koldok baita ere / Baita Koldok ere

No hay comentarios:

Publicar un comentario